Σκέπτομαι περισσότερα απ' όσα μπορώ να λέγω

Την μια μονότονη μέρα άλλη

μονότονη απαράλλακτη ακολουθεί,

θα γίνουντα ίδια πράγματα, θα ξαναγίνουν πάλι

Και καταντά το αύριο πια σαν αύριο να μη μοιάζει.

Το δικό μας αυριανό "αύριο" δεν θα μοιάζει καθόλου με το "χθεσινό χθες". Τα πράγματα δεν θα είναι ίδια, όπως ποτέ άλλωστε δεν ήσαν ίδια. Αύριο όμως, θα είναι πολύ λιγότερο ίδια απ' ότι στο παρελθόν. Κι αυτό οπωσδήποτε γεννά μια αγονία, ένα φόβο. Πορευόμαστε προς ένα σχεδόν άγνωστο χώρο. Τα προβλήματα θα είναι αύριο πιο πολλά. Και -κατ' εμέ το πιο μεγάλο πρόβλημα θα είναι η αλεξία. Όχι πως δε θα έχουμε λέξεις, θα έχουμε, αλλά οι λέξεις αυτές δε θα είναι επαρκείς ή θα είναι ανεπαρκείς για να εκφράσουν αυτό που η διάνοια θα φέρει. Τα όρια της γλώσσας φαίνεται πως έχουν εξαντληθεί. Της σκέψης όχι. Η σκέψη απέριορη και απεριόριστη. Όμοια και η γλώσσα βέβαια, αλλά όχι με τον καλπαστικό ρυθμό της σκέψης. Σκέπτομαι περισσότερα απ' όσα μπορώ να λέγω. Κι αύριο αυτό θα γίνει με ταχύτερο ρυθμό. Και τότε, πώς θα εκφραστούν αυτά τα ιόντα και προϊόντα της σκέψης; Αυτό τουλάχιστον σε μένα προκαλεί αμηχανία, που σημαίνει αδυναμία να σκεφτώ. Απλώς διερωτώμαι.
Προφανής, λοιπόν, είναι ο κίνδυνος και για την ελληνική. Αρκεί να μελετήσουμε και να μετρήσουμε τις ξενόγλωσσες επιγραφές για να αντιληφθούμε ότι ο γλωσσικός Αννίβας ή μάλλον Αττίλας δεν είναι ante portas, βρίσκεται ήδη προ πολλού εντός των πυλών. Ωστόσο, δεν ανησυχώ για το μέλλον της ελληνικής, όσο ανησυχώ για το μέλλον των Ελλήνων. Λατίνοι σήμερα δεν υπάρχουν κι όμως η λατινική υπάρχει, σπουδάζεται, μορφώνει ανθρώπους. Μπορεί να μην ομιλείται αλλά πάντως διαρκώς, occasione data, χρησιμοποιείται και γραπτά και προφορικά. Προβλέπω ότι στο μέλλον που έρχεται - και έρχεται αφάνταστα γρήγορα - οι ελληνικές λέξεις θα χρησιμοποιούνται όλο και πιο πολύ, λόγω αδυναμίας άλλων γλωσσών να γεννήσουν αφθονία λέξεων (δεν ξέρω τις δυνατότητες της κινεζικής) στο βαθμό που μπορεί να το κάνει η ελληνική. Παρόλο που βρίσκονται σε κάμψη οι κλασσικές σπουδές, δεν βρίσκεται σε κάμψη η έκδοση ελληνικών λεξικών. Είναι δεξαμενές λέξεων. Αν μέχρι τώρα υπολογίζονται σε 35.000 οι ελληνικές ή ελληνόμορφες λέξεις που έχουν εισαχθεί στην αγγλική, πρέπει ένα ανάλογο ποσό να υπολογίζουμε και για την προσεχή εκατονταετία. Τόσο νομίζω ότι θα είναι η προσφορά της ελληνικής γλώσσας στο παγκόσμιο γλωσσικό ταμείο. Σήμερα - και το πείραμα αυτό έχει κάνει ο Ξενοφών Ζολώτας - μπορώ να ομιλώ την αγγλική με ελληνικές λέξεις. Αύριο αυτό μπορεί να γίνει ευκολότερα.

Το ζήτημα, λοιπόν, για μένα δεν είναι το τι θα γίνει η ελληνική, αλλά το τι θα γίνουν οι Έλληνες. Χωρίς τους Έλληνες η ελληνική θα διατηρηθεί ως γλώσσα σπουδής, ως γλώσσα της επιστήμης, ως γλώσσα μουσειακή, αλλά όχι ως γλώσσα ζωντανή. Με τους Έλληνες θα συνεχισθεί, θα αυξηθεί, θα πλουτιστεί και θα πλουτίζει ακόμη περισσότερο την παγκόσμια γλώσσα. Αν υπολογίσουμε ότι στο διάστημα της τουρκικής δουλείας πλάστηκαν 60.000 νέες ελληνικές λέξεις και ότι μετά την απελευθέρωση οι λέξεις αυτές δεκαπλασιάστηκαν, σε σημείο που στο Αρχείο του Λεξικού της Ακαδημίας Αθηνών έχουν συγκεντρώσει δελτία με 7.000.000 ρίζες λέξεων! Π.χ. η λέξη γκρεμός (αρχ. κρημνός) μας δίδει 117 τύπους λέξεων, εκ των οποίων οι 79 είναι λέξεις παράγωγες και σύνθετες από το γκρεμός (και όχι από το κρημνός), αλλ' οπωσδήποτε λέξεις διαφορετικές. Αυτή, λοιπόν, η πολλαπλασιαστική και αναπλαστική δύναμη της ελληνικής, που είναι πλούτος και για το παγκόσμιο λεξιλόγιο, δεν πρέπει να χαθεί. Και φυσικά δεν θα χαθεί, αν ο ελληνικός κόσμος μένει στενά δεμένος με τη γλώσσα του, που είναι συνάμα φορέας ενός τεράστιου πολιτισμού, αν τη σπουδάζει, την καλλιεργεί και την πλουτίζει.

Παράλληλα, οι νέες κατακτήσεις στον τομέα της μικροηλεκτρονικής απαιτούν νέους τρόπους σκέψης, που σε μεγαλύτερο βαθμό από τη γαλλική και τη γερμανική διαθέτει η δομή της αρχαίας ελληνικής. Πιστεύω, λοιπόν, ότι αν σταματήσουμε να μισούμε ή να περιφρονούμε τη γλώσσα μας, αν συμφιλιωθούμε μαζί της, θα ζήσουμε αύριο σ' ένα πνευματικό και επιστημονικό περιβάλλον πιο φιλικό προς εμάς.


(ΑΠΌΣΠΑΣΜΑΤΑ από άρθρο του καθηγητή φιλολογίας Σαράντου Ι. Καργάκου με θέμα "Η γλώσσα του μέλλοντος και το μέλλον της γλώσσας"